MET HET MES OP TAFEL
‘(Onbedoelde) zwangerschap is verantwoordelijkheid van cliënt’
In ‘Met het mes op tafel’ staat een actuele stelling centraal waarop twee betrokkenen uit het veld inhoudelijk reageren. Recent is de interventie Nu Niet Zwanger officieel erkend met het label ‘goed onderbouwd’ en opgenomen in de databank ‘Gezond Leven’ van het RIVM. ‘Deze erkenning is een belangrijke stap in de structurele inbedding van Nu Niet Zwanger in het zorglandschap’, aldus NNZ, ‘en het onderstreept het belang ervoor te zorgen dat Nu Niet Zwanger overal in Nederland beschikbaar komt.’ Daarbij aansluitend is de stelling in ‘Met het mes op tafel’: ‘Een (onbedoelde) zwangerschap is de verantwoordelijkheid van de cliënt’.
'Nee, van ons samen'
Yvonne van der Kruit (Gemiva), ambulant persoonlijk begeleider: ‘In de 22 jaar dat ik onder andere jongeren met een verstandelijke of lichamelijke beperking begeleid, heb ik het werk erg zien veranderen. Ging ambulante begeleiding in de eerste jaren over basale en praktische zaken (boodschappen doen, sociale contacten), tegenwoordig is er steeds vaker sprake van een multiproblematiek: een beperking én een verslaving of jong ouderschap. Als ‘aandachtsfunctionaris’ kan ik collega’s wegwijs maken in het programma Nu Niet Zwanger. Voor mijzelf was dit wel een ‘eye opener’: natúúrlijk kun je het gesprek aangaan over seksualiteit, anticonceptie of zwangerschap. Dat doe je toch ook over bijvoorbeeld financiële schulden? Voorheen deed ik dit ook wel, maar nooit zo specifiek. NNZ is een andere, gestructureerde manier van gesprekken voeren. Van collega’s krijg ik signalen dat het ook echt werkt. Dat cliënten er blij mee zijn. Zij beseffen nu ook: ‘O, hier mogen we het gewoon over hebben…?!’ Ik vind niet dat een (onbedoelde) zwangerschap de verantwoordelijkheid is van een cliënt alleen. Het is niet gewoon je buurvrouw, maar een cliënt, in een kwetsbare positie, afhankelijk van hulp. Het is daarmee de verantwoordelijkheid van cliënt en hulpverlener sámen. Met de hulp die het NNZ-programma biedt, kun je mooie gesprekken aangaan en zorgen dat er bewuste keuzes worden gemaakt, in plaats van dat we het onze cliënten laten overkomen.’
‘Ja, maar…’
Rechella de Zeeuw (Prokino), Jeugdzorgmedewerker overbruggingsgroep Dordrecht: ‘Prokino heeft een overbrugggingsgroep voor 12-18 jarigen en kamertrainingscentra voor 16-18 jarigen. Het gaat om jongeren, soms ook met een lichte verstandelijke beperking, die niet of niet meer thuis kunnen wonen. Wij begeleiden ze naar zelfstandigheid. Als het gaat om kinderwens, seksualiteit en anticonceptie hebben ze voorlichting vanuit huis vaak nauwelijks meegekregen, vanwege onder andere een taboe of uit religieuze motieven. Ze weten vaak niet hoe de zaken werken en vormen om meerdere redenen een risicogroep. Het NNZ-programma geeft goede handvatten om met hen in gesprek te gaan. Ik voer dat gesprek meestal zo’n twee weken nadat ze bij ons zijn binnengekomen. Met elke jongen en elk meisje: of ze seksueel actief zijn, of ze een kinderwens hebben, of ze weten wat veilig vrijen is. Antwoord op de stelling vind ik daarom lastig. Wat als ze niet weten hoe je veilig moet vrijen? Wat als ze denken dat 3 dagen de pil niet nemen en daarna 3 in een keer ook voldoende beschermt bij een slaappartijtje bij hun vriendje? Voor jongeren is dit soms heel normaal; je moet de gesprekken dus op dat niveau insteken en alternatieven aandragen. Die verantwoordelijkheid moet je als begeleider naar je toe trekken. Dus, ja, het is de verantwoordelijkheid van de cliënt, maar als begeleider heb je de verantwoordelijkheid zóveel kennis en handvatten te geven dat ze er goed mee weten om te gaan.’
‘Zwangerschap moet voor iedereen een bewuste keuze zijn’
Het programma Nu Niet Zwanger (NNZ) biedt hulpverleners concrete middelen om hun cliënten (vrouw én man) in een open en eerlijk gesprek te laten nadenken over kinderwens, seksualiteit en anticonceptie. NNZ is bestemd voor professionals die werken met cliënten in de vruchtbare leeftijd (m/v) die een combinatie van problemen of beperkingen hebben. Zij worden door ‘aandachtsfunctionarissen’ getraind in de NNZ-methodiek, waarmee ze het gesprek kunnen aangaan. Meer dan de helft van de Nederlandse gemeenten werkt met Nu Niet Zwanger. Zie ook www.nunietzwanger.nl.
