Schoolverzuim in primair onderwijs
‘Vroegsignalering’ effectief vormgeven als alle verzuim wordt gemeld
Schoolverzuim is één. Het verzuim van een leerling vervolgens melden bij LVS is twee. Uit onderzoek van LVS bleek, dat in drie jaar ruim een derde van de basisscholen in de regio geen verzuim gemeld hadden. In gesprek met deze scholen wordt nu gekeken of dit beter kan. ‘Onze uiteindelijke ambitie is dat we 100% van het verzuim in het primair onderwijs gemeld krijgen,’ zegt Marjon Idema, LVS Consulent. ‘Daarvoor is het nodig dat we eerst de verzuimalertheid en meldingsbereidheid bij basisscholen verder vergroten.’
‘Preventie’ is een belangrijk speerpunt voor de Dienst Gezondheid & Jeugd. LVS kan hieraan bijdragen met een snelle inzet van de juiste hulp, als het op basis van schoolverzuim vroegtijdig onderliggende problemen signaleert (‘vroegsignalering’). Daarvoor moet verzuim wel bij LVS gemeld worden. ‘Niet al het schoolverzuim is een signaal voor onderliggende problematiek,’ nuanceert Marjon Idema. ‘We kennen ook het luxeverzuim: een dagje eerder van school weg voor bijvoorbeeld een vakantie. Deze verzuimvorm zagen we toenemen aan het begin van dit schooljaar. Daarover hebben we vervolgens een brief laten plaatsen in de oudernieuwsbrief van scholen, om ouders nog eens te wijzen op de regels.’
Marjon Idema, LVS Consulent
Onderlinge banden aanhalen
In termen van preventie is het signaalverzuim belangrijker, verzuim dat kan wijzen op onderliggende problematiek; in de thuissituatie, bij het kind zelf, of in de combinatie kind-school. Uit LVS-onderzoek van mei vorig jaar blijkt, dat meer dan een derde van de basisscholen in de regio (70 van 196) de drie voorgaande schooljaren geen verzuimmeldingen hebben gedaan. Om de rol van LVS als ‘vroegsignaleerder’ effectief vorm te geven, moesten de banden met het primair onderwijs verder worden aangehaald. ‘Daarvoor hebben we ons in eerste instantie gericht op scholen, waarvan wij geen verzuimmeldingen ontvingen,’ vertelt Marjon Idema. ‘We zijn het gesprek met de schooldirecties aangegaan. Daaruit bleek dat ze het verzuim wel degelijk goed registreren en in beeld hebben. Om verschillende redenen komt het dan tóch niet tot een melding bij LVS. Soms door verkeerde verwachtingen (dat we als LVS te streng of te soepel zouden zijn) en soms omdat men bang is de betrokken ouders (nog verder) in de problemen te brengen. De gesprekken zijn open en positief verlopen. Het is nog te vers om nu al resultaat te zien, maar ons doel is dat na dit schooljaar de helft van deze scholen toch minstens één verzuimmelding heeft gedaan.’
'Het bleek dat scholen het verzuim wel degelijk goed registreren en in beeld hebben. Om verschillende redenen komt het dan tóch niet tot een melding bij LVS.'
Terugkijken ‘met de kennis van nu’
Een tweede actie die wordt uitgewerkt is een vervolg op de pilot vroegsignalering uit 2019. Daaraan ligt een gezamenlijk onderzoek van de afdeling Epidemiologie en LVS ten grondslag. Marjon Idema: ‘We hebben toen gekeken naar het verzuim onder leerlingen in het voortgezet onderwijs; of leerlingen met problematisch verzuim misschien zijn terug te leiden op bepaalde scholen in het primair onderwijs. De gedachte hierachter is, dat als verzuim een signaal is van onderliggende problematiek, deze problematiek niet vandaag of gisteren is ontstaan, maar wellicht al op de basisschool bestond. Als een basisschool weet dat relatief veel van zijn oud-leerlingen in het voortgezet onderwijs een verzuim-probleem krijgen, kan dit misschien een ‘alarmfunctie’ hebben om anders/beter naar de eigen leerlingen te kijken.’
Signaleren belangrijker dan ooit
‘Bij LVS beseffen we natuurlijk dat het in deze coronatijd heel lastig is om bij basisscholen óók nog eens de aandacht te vragen voor verzuim,’ besluit Marjon Idema. ‘Schooldirecties hebben hun handen vol aan het managen van goed onderwijs en voldoende personeel. Maar verzuim is met corona niet in één keer weg. En voor een jonge schoolgeneratie, die al zo lang opgroeit met de gevolgen van een pandemie, is het des te belangrijker dat we ze vroeg in beeld hebben – via verzuimmelding – om samen met alle partners tijdig de juiste hulp te kunnen inzetten.’