Methodische Aanpak Schoolverzuim
‘Alle ketenpartners samen om (erger) verzuim te voorkomen’
Mike Wendels, Leerplichtconsulent
De dienst Leerplicht en Voortijdig Schoolverlaten (LVS) werkt met vele ketenpartners op lokaal niveau samen om scholieren die verzuimen terug te leiden naar (passend) onderwijs. Dit doen zij sinds 2017 volgens de MAS. Deze Methodische Aanpak Schoolverzuim is opgesteld door het overkoepelende Ingrado, het Openbaar Ministerie, de Raad voor de Kinderbescherming, Halt en de Vereniging Nederlandse Gemeenten. Voorafgaand aan een publiciteitscampagne om de MAS opnieuw onder de aandacht te brengen bij ketenpartners, ouders én leerlingen, vertellen Jan-Willem Koene, Coördinator Kwaliteit en Innovatie en Leerplichtconsulent Mike Wendels over de praktijk.
De inzet van MAS is preventie, en interventie met vrijwillige hulp. Alle ketenpartners streven ernaar om verzuimende leerlingen zo snel mogelijk weer geheel of gedeeltelijk terug naar een opleiding te krijgen. Dat doen ze door samen een prettiger klimaat te creëren voor de leerling. ‘Jongeren hebben het recht om te leren en zich te ontwikkelen, en wij bewaken dat recht’, aldus Jan-Willem Koene. Een groot deel van de MAS was voor LVS al dagelijkse praktijk. Maar nu het geformaliseerd is, stimuleert het de samenwerking tussen de ketenpartners. Het vraagt meer afstemming, maar voorkomt in de meeste gevallen een strafrechtelijke route. Mike Wendels: ‘Voorheen werd veel sneller ingezet op de strafrechtelijke weg. Terwijl verzuimende leerlingen vaak onderliggende problemen hebben die de oorzaak vormen. Pak je die eerst aan, dan kun je een rechtsgang voorkomen.’
Vroegtijdig signaleren is prioriteit
Het eerste doel van de MAS is preventie door vroegtijdig te signaleren. Dat is vooral een taak van de school en van de jeugd- en wijkteams. Maar ook van LVS, als bijvoorbeeld een docent, ouder of leerling belt met een vraag. Of van de Raad voor de Kinderbescherming, als zij bijvoorbeeld horen dat een kind problemen heeft met school of naar school gaan. Als de ketenpartners in deze fase al handelen, kan in veel gevallen worden voorkomen dat er zwaardere middelen nodig zijn. Jan-Willem Koene: ‘Scholen hebben uiteraard officiële richtlijnen rond het aantal verzuimuren. Maar ook als een kind af en toe een dagje mist, of iedere dag alleen maar een beetje te laat komt, of een gedragsverandering toont in de klas, is dat aanleiding voor een gesprek. Interventie sorteert altijd effect.’
Jan-Willem Koene, Coördinator Kwaliteit en Innovatie
'De MAS vraagt meer afstemming, maar voorkomt in de meeste gevallen een strafrechtelijke route.'
Vrijwillige hulp en monitoring
In de regio werken de scholen volgens de 3-6-9 regeling. Bij 3 keer verzuim worden de ouders ingelicht. Bij 6 keer volgt een gesprek en bij 9 keer een melding bij LVS. De leerplichtambtenaren ontvangen de verzuimmelding. Voorafgaand aan een verzuimgesprek vragen zij aan de school een overzicht op van het verzuim en de interventies. Ook checken ze of er al ketenpartners betrokken zijn bij het kind of gezin. Mike Wendels: ‘Te laat komen kan heel simpel liggen aan treuzelen in de ochtend of vermoeidheid door te laat opblijven in de avond. Maar ook dan hebben ouders soms hulp nodig om dit in te zien en op te lossen. Veel is afhankelijk van de ouders. Alleen als zij het serieus nemen, heeft hulp zin. Bij echt verzuim is er vaak meer aan de hand en schakelen we andere ketenpartners in voor gerichte hulp. De ketenpartners zetten zoveel mogelijk in op vrijwillige hulp. LVS monitort.’
'Zwaarder’ proberen te voorkomen
Zijn de problemen serieuzer van aard en niet opgelost na een eerste officiële waarschuwing, dan kan er een traject volgen bij Halt. Hier volgt de leerling dan een leerplichtmodule die met positief resultaat moet worden afgerond. Als de problematiek van de jongere en/of het gezin te groot wordt en ze kunnen of willen niet meewerken aan een vrijwillig hulptraject, dan kan via de Raad voor de Kinderbescherming en kinderrechter worden overgegaan tot ‘gedwongen’ hulpverlening. Jan-Willem Koene: ‘Maar dan nóg hebben we daaraan voorafgaand een casusoverleg tussen alle betrokken partijen of er écht geen andere weg is. We proberen de gang naar de rechter met alle mogelijke middelen te voorkomen en gelukkig lukt dit dankzij de MAS steeds vaker.’
Ook handig bij bijzondere dossiers
‘De samenwerking tussen de partners verloopt steeds beter’, zegt Mike Wendels. ‘We hebben overal vaste aanspreekpunten en dat maakt het schakelen steeds makkelijker. De lijnen zijn helder en daardoor korter.’ Ook bij de uitzonderlijke dossiers helpt de MAS, zo blijkt in de praktijk. Zoals bij verzuim in het mbo. Hier spelen andere issues, zoals een verkeerde studiekeuze, en heb je te maken met oudere en zelfstandigere jongeren. Ook hier werkt echter de focus op preventie en interventie. ‘Door tijdiger te signaleren en het gesprek aan te gaan, voorkomen we dat het uit de hand loopt’, benadrukt Mike Wendels. De waarde van de MAS werd nog eens onderstreept tijdens de coronapandemie. Scholen hadden in deze periode met veel thuisonderwijs een nóg belangrijkere signaleringsfunctie. Door veel en nauw te overleggen met de ketenpartners, hadden zij handvatten om ouders en leerlingen tegemoet te komen in deze onzekere en onduidelijke periode.