Gezondheidsvaardige organisaties bieden gelijke kansen voor iedereen
Het verkleinen van gezondheidsverschillen is een belangrijke taak binnen het werk van de DG&J. Ook landelijk expertisecentrum Pharos ondersteunt vanuit het programma GezondIn gemeenten en GGD’en hierbij. Gezondheidsachterstanden hangen onder meer samen met gebrekkige gezondheidsvaardigheden. Juist mensen met een lage sociaaleconomische status hebben relatief vaak beperkte gezondheidsvaardigheden en daardoor meer kans op ziekte, complicaties en verminderde toegang tot zorg en ondersteuning. Organisaties kunnen hier rekening mee houden door te zorgen voor begrijpelijke en toegankelijke informatie. Dit creëert gelijkere kansen op goede gezondheid. Een organisatie die dat doet, noemen we ‘gezondheidsvaardig’. Maar hoe word je als organisatie gezondheidsvaardig? Waar moet je op letten? Pharos deelt haar expertise op dit gebied. ‘We zien een toenemende hulpvraag vanuit het veld, maar bewustwording blijft essentieel’, zegt projectleider Coryke van Vulpen.
25 procent
Ongeveer 1 op de 4 Nederlanders heeft beperkte gezondheidsvaardigheden. Dit betekent dat zij moeite hebben met het vinden, begrijpen, beoordelen en gebruiken van informatie over gezondheid. Het is belangrijk dat zorgverleners en organisaties deze mensen herkennen en hun communicatie, informatiemateriaal en begeleiding zo aanpassen dat die beter aansluit bij de patiënt of cliënt. Bekend is dat mensen met beperkte gezondheidsvaardigheden meer gebruik maken van zorg en ondersteuning en de kwaliteit ervan als minder goed ervaren. Aan organisaties de taak om ook voor deze doelgroep begrijpelijk en toegankelijk te zijn. Het gaat hierbij niet alleen om zorgorganisaties maar ook om partijen in het sociaal domein. Door het begrijpelijker en toegankelijker maken van hun zorg- en dienstverlening kunnen ze ervoor zorgen dat beperkte gezondheidsvaardigheden niet leiden tot negatieve gezondheidseffecten. [Bron]
Mensen die minder gezondheidsvaardig zijn, hebben onder andere moeite met:
- zoeken op internet (digitale vaardigheden)
- (uitnodigings)brieven en e-mails begrijpen
- folders, websites, formulieren en bijsluiters begrijpen
- gesprekken met zorgverleners voeren
- uitleg en adviezen begrijpen en in praktijk brengen
- medicijnen op de juiste manier innemen
- de weg vinden in het ziekenhuis
[Bron]
Noodzaak
Er is een duidelijke samenhang tussen beperkte gezondheidsvaardigheden en een slechtere gezondheid. Dit heeft onder andere te maken met het feit dat een deel van de mensen met beperkte gezondheidsvaardigheden laagopgeleid en/of laaggeletterd is. Er is dus echt een maatschappelijke noodzaak om de toegankelijkheid tot informatie, zorg en ondersteuning verder te optimaliseren.
Enkele feiten
- Het medicijngebruik bij de laagstopgeleide groep is bijna tweemaal zo hoog als bij de hoogstopgeleide groep Nederlanders.
- Mensen met beperkte gezondheidsvaardigheden krijgen vaker te maken met ernstige medicatiefouten.
- Mensen met beperkte gezondheidsvaardigheden overlijden gemiddeld eerder.
- Astma en COPD, diabetes, kanker, hart- en vaatziekten en psychische problemen komen bij mensen met beperkte gezondheidsvaardigheden beduidend vaker voor.
- Diabetes komt vaker voor onder mensen die laaggeletterd zijn.
[Bron]
Kenmerken gezondheidsvaardige organisatie
Om te beoordelen hoe gezondheidsvaardig een organisatie is, ontwikkelde Pharos een model met tien specifieke kenmerken, gebaseerd op diverse internationale modellen.
- Medewerkers zijn zich ervan bewust dat het belangrijk is rekening te houden met de gezondheidsvaardigheden van mensen.
- Het thema gezondheidsvaardigheden is verankerd in het beleid, met praktische en financiële afspraken.
- Schriftelijke en digitale informatie is getest op begrijpelijkheid.
- Digitale zorg zoals apps of patiëntportalen zijn getest op begrijpelijkheid en gebruiksvriendelijkheid.
- De organisatie is gemakkelijk toegankelijk. De bewegwijzering in het gebouw, contactinformatie op de website en het telefonisch keuzemenu zijn duidelijk.
- Medewerkers zijn getraind in begrijpelijk communiceren en ‘terugvragen’.
- Er is extra ondersteuning voor mensen die dat (alsnog) nodig hebben.
- Als er een onderzoek wordt gehouden, zijn de uitnodigingen en vragenlijsten begrijpelijk en wordt er op een inclusieve manier geworven.
- Iedereen wordt bereikt met de communicatie en zorg.
- De ervaringskennis van mensen om wie het gaat wordt gebruikt bij de ontwikkeling van producten, beleid en methoden.
[Bron]
Tips om aan de slag te gaan
- Bespreek met alle collega’s binnen je organisatie hoe je ervoor staat op de 10 kenmerken van het model. De Test: Hoe begrijpelijk is mijn gezondheidsorganisatie voor iedereen? kan hierbij helpen.
- Vorm een werkgroep met daarin meerdere disciplines. Pharos heeft verschillende vormen van ondersteuning ter beschikking. Bijvoorbeeld een e-learning over effectieve communicatie of een workshop Gezondheidsvaardige organisatie. Ook zijn er trainingen mondelinge communicatie met een acteur beschikbaar. Of zelfs een heel ‘Leertraject begrijpelijke zorgcommunicatie’. Tijdens dit traject leer je begrijpelijke en toegankelijke communicatiemiddelen te maken, en deze te testen bij eindgebruikers.
- Pak niet alles tegelijk aan. De tien kenmerken zijn een kapstok voor een eigen plan. Maak uit de test op waar jouw prioriteit ligt.
- Meer informatie vind je op www.pharos.nl of neem contact op met projectleider Coryke van Vulpen via: c.vanvulpen@pharos.nl.
- Op 8 februari 9.30 – 11.00 houdt Pharos een webinar over gezondheidsvaardige gemeenten en GGD’en. Meld je hiervoor aan bij strategisch adviseur Irene Lottman via: i.lottman@pharos.nl.
- Wil je advies over de aanpak van gezondheidsverschillen in jouw gemeente, neem dan ook contact op met Irene Lottman via: i.lottman@pharos.nl.
- Sluit je aan bij de landelijke Alliantie Gezondheidsvaardigheden: www.gezondheidsvaardigheden.nl