COA, ISK en LVS vormen samen vangnet voor jonge nieuwkomers
‘Onderwijs als houvast wanneer hun leven op losse schroeven staat’
Jonge nieuwkomers kunnen talloze zorgen hebben, die tot ver buiten het klaslokaal reiken. In zo’n situatie is het moeilijk de focus op het onderwijs te houden. Door intensief samen te werken, weten het COA (Centraal Orgaan opvang Asielzoekers), ISK (Internationale Schakelklas) en LVS (Leerplicht en Voortijdig Schoolverlaten) dit vroeg te signaleren en kunnen ze snel schakelen. Met korte lijnen, maatwerk en veel aanwezigheid rondom zo’n jongere ontstaat er een stevig netwerk. Een netwerk dat begeleidt, motiveert, structuur geeft en perspectief biedt. Zodat jongeren in deze onzekere fase van hun leven het onderwijs niet als last, maar als houvast ervaren.
‘Elkaar betrekken bij de wereld van deze jongeren’
Woonbegeleider op de CAO-locatie in Papendrecht: ‘Hier in Papendrecht wonen allemaal alleenstaande minderjarige vluchtelingen (amv’s). Omdat deze jongeren vaak uit landen komen waar zaken anders geregeld zijn én omdat ze zonder hun ouders zijn, is er veel uitleg en ondersteuning nodig. Maatwerk is cruciaal. Je bouwt met een jongere een relatie op. Je leert ze stap voor stap beter kennen. Dan weet je wat werkt en wat niet, en daar speel je op in.’
'Deze jongeren vallen gewoon onder de Nederlandse leerplicht. Ik ben dagelijks betrokken bij hun schoolgang. In principe ben ik al blij als ze gaan. Ik maak ze daarvoor waar nodig iedere ochtend wakker. In de ochtend geef ik aan de ISK het geoorloofd verzuim door, bijvoorbeeld als jongeren afspraken hebben buiten school, en in de middag ontvang ik een melding van het ongeoorloofd verzuim terug.
Ook van het COA is er iedere dag iemand op school. Dat jongeren ons daar zien, benadrukt voor hen het belang van school. De LVS-consulent en ISK-coördinator zijn ook altijd welkom op onze woonlocatie. Zo betrekken we elkaar bij de wereld van de jongeren en de jongeren zien ons overal terug: dat creëert vertrouwen. Vanuit onze eigen rol zien we ook weer andere dingen. Juist door samen te werken kunnen we elkaar aanvullen.’
‘Ik ben echt blij dat LVS meedenkt met deze unieke doelgroep en empathie heeft voor hun achtergrond en de kwetsbaarheid. Veel jongeren worstelen met de onzekerheid over hun toekomst. Motivatie is daardoor vaak ver te zoeken. We benadrukken dat school een plek kan zijn die afleiding en structuur biedt. En dat als ze de Nederlandse taal beheersen, dit ook perspectief biedt, bijvoorbeeld op werk. Het is hoe dan ook een middel om vooruit te komen voor ze. De opgedane kennis helpt ze altijd, ook als ze niet in Nederland blijven.
‘Gezamenlijke aanpak biedt ruimte voor groei’
Gale Coehorst is zorgcoördinator bij het ISK Dordrecht: ‘We begeleiden al ruim zestien jaar nieuwkomers in de regio naar een goede start in het Nederlandse onderwijs. Vanuit onze drie locaties ontvangen we jongeren uit meer dan vijftig landen. Instroom, doorstroom en uitstroom vinden het hele jaar door plaats. Daarom werken we met een vaste intakecommissie die nieuwe leerlingen screent en direct een passend individueel traject opstelt. In kleine klassen bouwen de leerlingen eerst aan een stevige basis als het gaat om de Nederlandse taal. Daarna breiden ze dat stap voor stap uit tot een volledig pakket aan middelbare schoolvakken. Mentoren bewaken de voortgang om te kijken wat elke leerling aankan – zowel didactisch als emotioneel.’
‘Schoolverzuim blijft een hardnekkige uitdaging, vooral onder minderjarige asielzoekers. Hun zorgen liggen vaak buiten school: familie in oorlogssituaties, onzekerheid over de toekomst, financiële problemen of illegale arbeid.
Als school alleen kunnen we dit niet oplossen. Onze rol is signaleren en schakelen: wie mist lessen, wie oogt overbelast, waar loopt iemand vast? Voor het complete beeld is nauwe samenwerking nodig met partijen die dicht bij de jongeren staan. Het COA, LVS en onze mentoren hebben dan ook veel overleg. De LVS-consulent speelt hierin een bijzondere rol. Zij heeft veel kennis van de doelgroep én een groot lokaal netwerk. Daardoor kan zij direct meedenken in oplossingen, extra hulp inschakelen en helder uitleggen wat de gevolgen zijn van verzuim. Het gezag dat haar rol met zich meebrengt, helpt enorm om patronen te doorbreken bij jongeren, zonder dat er direct escalaties nodig zijn.’
‘Als ISK kijken wij vooral naar leerontwikkeling en het COA naar veiligheid en dagelijkse structuur. LVS helpt ons om consequent te blijven én om mogelijkheden te vinden voor maatwerkroosters of extra begeleiding. Dankzij deze gezamenlijke aanpak blijven jongeren vaker aangesloten bij school en ontstaat er ruimte om te groeien, ondanks de complexe omstandigheden waarin ze leven.’
Gale Coehorst (links) en Cinnamon Adrianus
‘Soepel blijven, perspectief bieden, gemotiveerd houden’
Cinnamon Adrianus is LVS-consulent: ‘Binnen LVS ben ik verantwoordelijk voor alle nieuwkomers van 12 tot 18 jaar die in het voortgezet onderwijs instromen. Een groot deel van mijn werk voor deze zeer kwetsbare doelgroep is preventief. Zo organiseer ik regelmatig informatieavonden op COA-locaties waar jongeren uitleg krijgen over school, leerplicht en hun toekomst in Nederland. Veel leerlingen komen uit landen waar onderwijs anders werkt, of waar zij zelfs nooit onderwijs hebben gehad. Met voorbeelden, kaartjes en praktische uitleg geef ik inzicht in hoe het Nederlandse systeem werkt en wat de consequenties zijn van verzuim. Zo ontstaan er al snel open gesprekken. Deze basis helpt enorm bij het voorkomen van problemen later.’
‘Ik werk nauw samen met de begeleiders vanuit het COA en de coördinator van de ISK om verzuim vroeg te signaleren en te voorkomen. Samen zetten we in op de-escalatie. We spreken jongeren al voordat zij richting de 16-uursgrens van verzuim gaan.
Gesprekken zonder oordeel, zodat jongeren zich gehoord en veilig voelen en problemen eerder op tafel komen. Door frequent op de ISK aanwezig te zijn, hou ik korte lijnen met de mentoren, verzuimcoördinatoren en de zorgteams. Het COA en het Nidos (jeugdbescherming voor vluchtelingen) brengen belangrijke achtergrondinformatie in, waardoor we gezamenlijk kunnen beoordelen welke ondersteuning een leerling nodig heeft. Soms betekent dat simpelweg helpen met opstaan en naar school komen. Soms vraagt het om opschalen richting zorg, zoals jeugdarts, maatschappelijk werk of Jeugd-GGZ. We zoeken altijd eerst naar maatwerkoplossingen: een aangepast rooster, minder stressvolle opbouw, of tijdelijke verlichting.’
‘Ik handhaaf soepel, maar duidelijk. Ik bewaak de leerplichtkaders op een manier die past bij de draagkracht van deze jongeren. Juist door soepel te blijven, perspectief te bieden en samen te werken met alle betrokken partijen, lukt het om jongeren gemotiveerd te houden in een periode waarin hun leven vaak op losse schroeven staat.’