Uniek kwalitatief onderzoek Syrische en Eritrese gezinnen
Vijf collega’s van de afdeling Onderzoek van de GGD ZHZ hebben een kwalitatief longitudinaal (langdurig) onderzoek uitgevoerd onder een groep Syrische en Eritrese gezinnen in de regio. Het onderzoek heeft als doel om de kennis over de gezondheid van statushouders in onze regio te vergroten. Deze kennis moet leiden tot aangrijpingspunten voor gemeentelijk beleid en voor betere preventie, zorg en begeleiding. Programmamanager Kennis Arne Mellaard vertelt over de aanpak.
Scope
Arne: ‘Nederland heeft de afgelopen jaren relatief veel Syrische en Eritrese statushouders opgevangen. Gemeenten moesten hierdoor meer statushouders huisvesten, ook in de regio Zuid-Holland Zuid (ZHZ). Deze ontwikkeling heeft er mede toe geleid dat er binnen de GGD ZHZ meer aandacht is gekomen voor de gezondheid van statushouders, en onderzoek hiernaar. Via Stichting Vluchtelingenwerk ZWN en Eritrese sleutelfiguren zijn in totaal vijftien Syrische en Eritrese statushouders-gezinnen in de regio geworven om deze gedurende langere periode te volgen in hun ontwikkeling.’
Uniek
Arne: ‘Er werd en wordt best veel onderzoek gedaan naar het welzijn van vluchtelingen en statushouders, maar meestal is dit kwantitatief onderzoek. Dat geeft een momentopname. Een kwalitatief onderzoek waarbij deze groep gedurende langere tijd wordt gevolgd, komt niet vaak voor en was voor ons zelfs helemaal nieuw! We hebben hiervoor gekozen, omdat het de veranderingen goed in beeld brengt en die zijn belangrijk om goed domein-overstijgend beleid te maken.’
Voorbereiding
Arne: ‘Om de interviews goed en zorgvuldig te kunnen doen hebben we vooraf een interviewtraining gevolgd. Gedurende het onderzoek hebben we ook continu met elkaar geëvalueerd. De interviews konden best intensief zijn voor ons, dus ook daarom was erover praten achteraf fijn. Door de relatie die je als interviewer opbouwt met de gezinnen, was het wel zaak om professionele afstand te bewaren. Het was te allen tijde duidelijk dat wij daar waren als interviewer en niet als hulpverlener. Natuurlijk hebben we wanneer nodig en gevraagd wel doorverwezen naar de juiste hulpverleningsinstanties.’
Aanpak
Arne: ‘In een periode van drieënhalf jaar werden de gezinnen elk half jaar geïnterviewd, telkens door dezelfde onderzoeker. Zeker in het begin was er een tolk bij aanwezig. De hoofdvraag van het onderzoek is: Hoe ontwikkelt de gezondheid van de gezinsleden zich en welke factoren beïnvloeden dit? De interviews vonden vaak bij de gezinnen thuis plaats en zijn daarna geanalyseerd. Hiervoor hebben we een voor ons nieuwe onderzoeksmethode toegepast. Onderdeel van deze methode is het maken van, zogeheten ‘pen portraits’. Portretten van de gezinnen als geheel en die vergeleken we vervolgens. Hierbij zijn we op drie hoofdthema’s uitgekomen: de diepgevoelde wens van gezinnen om een zelfredzaam en zelfstandig bestaan op te bouwen in Nederland, de ontwikkelingen in het sociale leven van en in de gezinnen; en gezondheid.’
Extra uitdaging
Arne: ‘Gedurende het onderzoek kregen we te maken met de coronapandemie. Hierdoor werden de interviews enkele keren telefonisch of via Teams gehouden. Deze periode had veel invloed op de gezinnen. Alles werd als het ware tijdelijk stilgelegd: hun taalontwikkeling, hun sociale netwerk en zodoende vrijwel hun volledige integratie. Dit hebben we uiteraard allemaal in de juiste context meegenomen in onze resultaten.’
Algemene indrukken
Arne: ‘Veel opvallende elementen die naar voren kwamen, hadden te maken met de mentale gezondheid van de gezinsleden. Wanneer vluchtelingen in Nederland arriveren is het eerste gevoel: nu ben ik veilig en kan de verwerking beginnen. Maar het leven in Nederland opstarten brengt ook weer nieuwe stressvolle situaties met zich mee. Vaak begint het verwerken van de gebeurtenissen uit het thuisland en van het vluchten dus pas veel later. Hoe dit proces verloopt is voor iedereen anders. Wij hebben in het onderzoek laten zien dat de omstandigheden waarin mensen opgroeien, wonen, werken en leven hierop van invloed zijn. Het bevorderen van de mentale en ervaren gezondheid van statushouders is bovendien gebaat bij maatwerk!’
Resultaten
Arne: ‘Het onderzoek biedt voor gemeenten en andere instanties concrete aanbevelingen op verschillende beleidsterreinen om de gevluchte gezinnen in de regio te ondersteunen in het dagelijks leven. Dit is belangrijk om te voorkomen dat gezondheidsachterstanden ontstaan of zullen toenemen. De inzichten en adviezen in dit rapport geven aanleiding om gerichter beleid in te zetten.’ Het officiële rapport met alle bevindingen en aanbevelingen is vanaf 12 juli te lezen op onze website.