Leerrecht voor Oekraïense kinderen
‘Nederlandse beleid, opties en hulpkanalen bekend maken’
Sinds het begin van de oorlog van Rusland met Oekraïne is er een ongekend grote stroom van Oekraïense vluchtelingen ons land binnen gekomen. Hieronder zijn veel gezinnen met kinderen. In de eerste maanden leek hun verblijf van tijdelijke aard. Maar inmiddels zijn we anderhalf jaar verder. Naarmate de tijd verstreek, werd het duidelijk dat er een plan moest komen om deze Oekraïense kinderen het recht op onderwijs te kunnen bieden. Marike Godvliet, Teamleider leerplicht en voortijdig schoolverlaten (LVS), vertelt over hoe dit plan in onze regio tot stand kwam en wat de stand van zaken is.
‘Het was in het begin echt wel een zoektocht hoe we met deze groep nieuwkomers om zouden gaan in het kader van de leerplicht’, begint Marike. ‘Ieder kind heeft recht op onderwijs, dus zij ook. Op het moment dat een gezin bij een gemeente geregistreerd werd als inwoners, kwamen de kinderen bij LVS in beeld op als verzuimend, omdat zij logischerwijs nog geen schoollessen volgden. Afgelopen zomer (2022) waren dit er zo’n 400 in onze regio. Direct na de zomer is er voor hen een plan opgesteld.’
Marike Godvliet, Teamleider leerplicht en voortijdig schoolverlaten (LVS)
‘Natuurlijke oplossing’
De groep kinderen met basisschoolleeftijd, werd betrekkelijk snel op ‘natuurlijke wijze’ kleiner. ‘De ouders merkten ook dat hun verblijf langer ging duren en schreven hun kind in’, licht Marike toe. ‘Op één Dordtse basisschool zijn aparte klassen ingericht, maar verder zijn alle kinderen redelijk gemakkelijk geïntegreerd in gewone klassen. Het oppikken van een nieuwe taal gaat op deze leeftijd gelukkig ook snel. Voor de middelbare scholieren onder de Oekraïense vluchtelingen werden de internationale schakelklassen verantwoordelijk. In onze regio zijn deze in Gorinchem en Dordrecht.’
Uitdagende casussen
Uiteindelijk stond er nog een groep van zo’n 75 Oekraïense kinderen op de verzuimlijst bij LVS. Marike: ‘Met hen proberen we sindsdien in contact te komen. Via hun woonadres, hun verblijfplaats bij particulieren of de opvanglocaties. We leggen dan – met hulp van een tolk – de leerplichtwet uit en bespreken de (tijdelijke) mogelijkheden en voordelen voor het kind.’ Ze vervolgt: ‘Dit waren uitdagende casussen die veel tijd vroegen. Zoals een kind van 17 jaar dat alleen online onderwijs kreeg in Oekraïne, wat in Nederland niet geoorloofd is. Of het feit dat mensen nog helemaal gericht zijn op terugkeer. Ze denken er niet aan dat het misschien nog een tijd kan duren en dat hier integreren – ook in het schoolsysteem – dus noodzakelijk is. Wat wél mooi was om te ontdekken, is dat redelijk veel Oekraïense tieners vanuit Nederland contact onderhouden met hun oude school en online lessen volgen! Dat hebben we nog niet eerder gezien bij andere groepen kinderen die vanwege oorlog hun land ontvlucht waren.’
Wat wél mooi was om te ontdekken, is dat redelijk veel Oekraïense tieners
vanuit Nederland contact onderhouden met hun oude school en online lessen volgen!
Nieuwe uitdagingen
Hoewel veel Oekraïense leerlingen nu dus naar school gaan, ontstaat er later soms opnieuw verzuim, bijvoorbeeld door opgelopen trauma’s. Marike: ‘Op zulke momenten komen ze opnieuw bij ons in beeld. Wij geven dan de kaders aan waaraan ze gebonden zijn en brengen ze in contact met hulpverlening van bijvoorbeeld Stichting Jeugdteams, de wijkteams, de jeugdgezondheidszorg en schoolmaatschappelijk werk.’ Nog een ander ‘nieuw element’ voor LVS is de groep alleenstaande minderjarige vreemdelingen (amv’s) van 12 tot 18 jaar uit andere landen. Zij bleven lang buiten beeld bij LVS, omdat zij in aparte opvanglocaties verblijven. Ook met hen wil LVS nu snel contact zoeken, om te voorkomen dat zij in de problemen komen – persoonlijk en met de overheid – door langdurig verzuim. LVS benadrukt bij gemeenten en scholen dat ze ook deze groep jongeren moeten melden.
Zichtbaar blijven
‘Al met al kunnen we stellen dat we sinds dit voorjaar echte stappen hebben kunnen zetten’, besluit Marike. ‘Ook de overheid heeft aangegeven dat alle in Nederland woonachtige Oekraïense kinderen onder de Nederlandse leerplicht vallen. We hebben nu één vaste consulent, Bilal Yakubi, voor het verzuim onder nieuwkomers. Hij kan bijvoorbeeld door scholen worden ingezet om voorlichting te geven. Daarnaast blijven we ons als LVS overal presenteren, zodat bij een zo groot mogelijke deel van de hier verblijvende Oekraïners het Nederlandse beleid, de opties én de hulpkanalen bekend zijn.’