Brenda van Zeeland en Sanne-Lot van Ulzen over zorginnovaties
‘Technologie is niet dé oplossing, hooguit aanvullend’
In ‘Een blik op morgen’ vragen we experts uit het veld hun visie met ons te delen. Verfrissend. Onverwacht. Inspirerend. En soms een tikkeltje activistisch, zoals Brenda van Zeeland en Sanne-Lot van Ulzen. Zij zijn dagelijks bezig met technologische zorginnovatie. Brenda als innovatiecoördinator bij Drechtzorg (de Innovatie-fabriek) en Sanne-Lot voor VVT Waardenland. Rollator voorzien van valpreventie, GPS en diabetesmeter? Zij kijken er niet verbaasd van op. Maar ze waarschuwen: ‘Technologisch kan alles. Maar zo maar 1:1 iets nieuws adopteren is niet de weg. De verandering daaraan voorafgaand is veel belangrijker dan de technologie zelf.’
Brenda: ‘Op dit moment gaat technologische zorginnovatie vaak nog van: ‘O, dat is bewezen zorgtechnologie. Prima, dan kopen we dat dus in!’ En dan kan dit zo maar een mislukking worden, omdat bijvoorbeeld de Wifi-verbindingen niet krachtig of stabiel genoeg zijn. Of omdat medewerkers of cliënten niet digitaal vaardig genoeg zijn. Of weerstand hebben tegen de veranderingen. Een innovatie 1:1 van anderen adopteren is écht niet de weg!’
Beginnen bij het probleem
Sanne-Lot: ‘Met andere woorden: vaak vergeet men te kijken naar wélk probleem er opgelost moet worden. Wat is de vraag? Wil je dat zorgprofessionals beter samenwerken? Of dat artsen en patiënten beter contact hebben? Of dat cliënten langer thuis kunnen wonen? Of nog wat anders? Technisch kan alles; nog veel meer dan we kunnen verzinnen. Maar je moet altijd denken vanuit het probleem: wat wil je voor je organisatie en hóe ga je dat dan doen. Alleen dán kun je technologische zorginnovaties tot een succes maken.’
Maximale vrijheid en ruimte
Brenda: ‘Technologie is bovendien niet dé oplossing; het is aanvullend. De menselijke maat blijft altijd nodig. Een robot kan de zorg niet overnemen, maar deze wel gemakkelijker maken. Nu vindt iedereen het nog normaal dat mensen twee keer per dag 1,5 uur zitten te wachten tot iemand de steunkousen helpt aantrekken. Maar dat is toch eigenlijk heel gek? Als een apparaat dit kan, heeft iemand de regie over zijn of haar dag weer terug. Wél blijft regelmatige, menselijke ondersteuning nodig om te kijken of de steunkousen nog passen, niet versleten zijn en dergelijke. Maar dat kan dan bijvoorbeeld door een welzijnswerker in plaats van een verpleegkundige. Zo’n technologische innovatie geeft dus maximale vrijheid en ruimte voor alle partijen.'
‘Steek e-health of technologische zorginnovatie in als een verandertraject, niet als een IT-project. En ga pas als láátste tot aanschaf over.’
Virtuele thuiszorg verbetert kwaliteit
Sanne-Lot: ‘Een praktijkvoorbeeld. Het beleid is dat ouderen langer thuis wonen en dat plekken in verpleeghuizen schaars zijn. We weten ook dat er steeds meer ouderen komen en dat degenen die de ouderenzorg moeten verlenen, eveneens steeds ouder worden. We weten dat de piek hierin over een paar jaar komt. Dat geeft ons nú de tijd om oplossingen te ontwikkelen: hoe kunnen we zorg bieden in minder tijd en zorgmedewerkers ontlasten, zodat ouderen langer zelfstandig thuis kunnen wonen? Virtuele thuiszorg kan zo’n oplossing zijn. Zie dat als een winkelmandje met allerlei digitale hulpmiddelen. We onderzoeken nu hoe cliënten en zorgmedewerkers hiermee kunnen werken. Daarvoor moeten we eerst met cliënten in gesprek over waar ze precies behoefte aan hebben. Aan een vorm van digitale dagbesteding of online een kopje koffiedrinken? Of aan hulpmiddelen om de steunkousen aan te trekken? In vorige pilots zagen we dat door virtuele thuiszorg er soms zelfs een betere kwaliteit van zorg wordt ervaren. Want als er nú iemand langskomt, is dit voor echt contact, voor echte dialoog.’
Haal het net op!
Brenda en Sanne-Lot hebben duidelijke aanbevelingen. ‘Te vaak worden er innovaties ontwikkeld die pas op het laatste moment worden getoetst aan de werkelijkheid. Steeds weer gaat dat fout. Innovaties werken alleen als je aansluit bij de praktijk en als je medewerking van onder uit de organisatie krijgt. Besturen zien problemen op zich afkomen en medewerkers ervaren die problemen in hun dagelijkse werk. Voorkom weerstanden, zorg dat je elkaar in het midden tegenkomt en leg die weg naar innovatie gezamenlijk af. Laat je daarbij goed informeren en haal het net op bij anderen; leer van elkaar. Laat je niet verleiden tot iets aanschaffen. Doe dat echt pas als laatste! En neem contact op met de Innovatie-fabriek. Daar werken ze over alle domeinen heen en weten ze (bijna) alles…’
