Steeds meer schakels in Ketenaanpak Valpreventie
‘Veel inzet om de juiste ouderen te bereiken’
Het GALA-akkoord (Gezond en Actie Leven Akkoord) tussen overheid, gemeenten, GGD’en en zorgverzekeraars is ambitieus als het gaat om valpreventie voor senioren. Met de Ketenaanpak Valpreventie in de regio Zuid-Holland Zuid wordt hard gewerkt aan het realiseren van die ambities. Alle tien de gemeenten zijn aan boord, steeds meer zorgverleners raken betrokken (preventief en vanuit ziekenhuizen), ouderen participeren in de aanpak en de GGD coördineert (onder andere) ontmoeting en kennisuitwisseling tussen alle partijen.
‘Domeinoverstijgende aanpak is meest effectief’
Kirsten van der Kuijp, programmamanager GGD: ‘Er komt steeds meer aandacht voor valpreventie. Iedere gemeente heeft een trekker en een werkgroep en als GGD organiseren we het overleg tussen deze lokale trekkers, om kennis uit te wisselen en samen oplossingen te bedenken. Intussen proberen we hier ook zorgpartijen nauwer bij te betrekken. Zo kunnen zij met de gemeenten afstemmen wie welke verantwoordelijkheid heeft binnen de ketenaanpak. In het GALA-akkoord staan hoge percentages genoemd voor het aantal senioren dat we met valpreventie zouden moeten bereiken. Toch merken we dat juist ouderen met een verhoogd risico lastig bereikbaar zijn. Daarom willen we nu meer naar de ouderen toegaan, via lokale laagdrempelige bijeenkomsten. We zien dat door participatie van ouderen zelf de effectiviteit van onze inzet verbetert.’
Cruciale rol SEH-artsen
‘Het regionale meldloket valpreventie in Hendrik-Ido-Ambacht is nu geopend. Niet alleen een mailadres en telefoonnummer, maar een fysieke locatie. Alle zorgprofessionals (zoals ergotherapeuten, fysiotherapeuten, huisartsen, apothekers, diëtisten) kunnen senioren met een valrisico hiernaar verwijzen, voor bijvoorbeeld een valpreventiescan of een passende zorgverlener. Onlangs organiseerden we een informatiemiddag voor alle zorgprofessionals om duidelijkheid te geven over de verantwoordelijkheden en rollen die nodig zijn bij een effectieve preventieve aanpak. Verder blijven we de samenwerkingen uitbreiden. Tijdens een thema-avond in het Albert Schweitzer Ziekenhuis kon ik SEH-artsen vertellen over de cruciale rol die zij spelen in de ketenaanpak. Heel mooi om het belang van preventie toe te lichten en te verduidelijken dat de aanpak het meest effectief is als ze domeinoverstijgend is.’
‘Opvolging door de zorg is van groot belang’
Emma Röttger, SEH-arts in het Albert Schweitzer Ziekenhuis: ‘Op de Spoedeisende Hulp komen vaak mensen die thuis of met de fiets zijn gevallen. Het is belangrijk om te achterhalen waardoor of hoe. Zo kunnen we meer bewustwording creëren en kunnen deze mensen daar hun leven op inrichten. Op de SEH zelf is daar vaak geen gelegenheid voor. Daardoor komen patiënten vaker terug dan nodig is. We zijn heel blij dat we nu kunnen doorverwijzen naar het valpreventie-loket in Hendrik Ido-Ambacht. Tijdens een thema-avond met collega’s uit verschillende ziekenhuizen in de regio’s Zuid-Holland Zuid, Rotterdam Rijnmond en Haaglanden vertelde Kirsten van der Kuip van de GGD over de Ketenaanpak Valpreventie. De reacties waren superpositief. Alle SEH-teams zien hierbij een rol voor zichzelf weggelegd. En de voorgestelde stappen zijn zowel wenselijk als haalbaar!’
Fysio en medicijngebruik
‘Uit mijn ervaring blijkt dat slechts twintig procent van de ouderen zelf actie onderneemt tegen valrisico’s. Als de eerste aanzet daarentegen is gegeven door een zorgprofessional, onderneemt tachtig procent van de ouderen actie. Opvolging door de zorg is dus van groot belang. Mensen moeten zich ook gaan realiseren dat bijvoorbeeld een gebroken heup niet alleen een operatie betekent, maar ook revalidatietijd, complicaties en vaak een verminderde kwaliteit van leven. In het Albert Schweitzer werken we nu nauwer samen met de fysiotherapeut. Is iemand gevallen of heeft een oudere een verhoogd risico, dan komt de fysiotherapeut langs: hoe is de mobiliteit, zijn er hulpmiddelen nodig? Er ligt daarnaast een mooie taak voor apothekers om te letten op het medicijngebruik – ouderen slikken soms veel medicijnen die de mobiliteit en bloeddruk kunnen beïnvloeden – en voor zorgverzekeraars om fysiotherapie laagdrempeliger te maken.’
‘Valpreventie moet vooral buiten zorg gezocht worden’
Jan Pouw, vrijwilliger bij GENERO: ‘Al jaren ben ik betrokken bij Generaties Ouderen (GENERO), een ouderennetwerk gericht op ouderenparticipatie in Zuidwest Nederland. We zijn een vrijwilligersorganisatie van 25 personen tussen de ongeveer 65 en 90 jaar en zetten ons in op het gebied van wonen, zorg en welzijn voor (kwetsbare) ouderen. We nemen deel aan projecten, onderwijs en soms ook onderzoek. Zo’n vier jaar geleden gingen we samenwerken en meedenken met de GGD. We helpen bijvoorbeeld bij informatiebijeenkomsten over ‘vitaal ouder worden’. Zelf ben ik lid van de denktank ‘valpreventie’ en denken we mee over de communicatie rond valpreventie, over de insteek en het beeldmateriaal bijvoorbeeld. De focus moet liggen op het positieve: bewegen!’
Dichter bij huis
‘Er ligt een actieve taak bij huisartsen en praktijkondersteuners om senioren door te verwijzen naar een valpreventie-loket, zoals bijvoorbeeld in Hendrik-Ido-Ambacht. En bij apothekers om mee te denken over het valrisico bij medicijngebruik. Daarnaast is er meer aandacht nodig voor ouderen met een migratieachtergrond of een lagere sociaaleconomische status. Verder moet valpreventie vooral buiten de zorg worden gezocht. Het draait immers om bewustwording. Alleen dan kun je echt preventief bezig zijn. Ik geloof dat je dichter bij huis beter contact kunt leggen met de doelgroep. Bijvoorbeeld via seniorenverenigingen als de ANBO-PCOB, Probus en Vrouwen van Nu. In de gemeenten Hoeksche Waard en Goeree-Overflakkee loopt een bewustwordingscampagne ‘Goede nieuwe tijd’. Het initiatief ‘Samen bewegen’ is een goed voorbeeld van hoe je kunt inzetten op valpreventie. Zelf doe ik huisbezoeken bij 75-plussers. Tijdens die gesprekken gaat het vaak over blijven bewegen en dan kan ook valpreventie een onderwerp zijn.’