Expert Sacha Matse:
‘Risicofactoren voor huiselijk geweld blijven onderbelicht’
In ‘Een blik op morgen’ vragen we experts uit het veld hun visie met ons te delen. Verfrissend. Onverwacht. Inspirerend. En soms een tikkeltje activistisch, zoals Sacha Matse, expert op het gebied van huiselijk geweld. Sacha werkte vijftien jaar bij Veilig Thuis en daarna nog bij enkele andere organisaties. Nu geeft ze in het hele land trainingen, intervisies en lessen op scholen over huiselijk geweld. ‘Ik zie echt de goede dingen, die er bij Veilig Thuis en (zorg)instanties gebeuren. Maar ik denk dat een en ander ook beter kan.’
Sacha: ‘Huiselijk geweld is van alle tijden, maar wordt nu vaker gesignaleerd en gemeld. Vroeger bleef het meer verborgen; nu is er meer bewustzijn. Daarin spelen media een belangrijke rol. Evenals de ‘meldcode huiselijk geweld en kindermishandeling’ die professionals helpt met het signaleren en handelen bij (vermoedens van) huiselijk geweld of kindermishandeling. Maar wat we nu zien, is nog steeds slechts het topje van de ijsberg. Er gebeurt veel achter gesloten deuren. Naar schatting zijn er 1,3 miljoen Nederlanders van 16 jaar en ouder die te maken hebben (gehad) met huiselijk geweld. Schokkende cijfers! Als we de mensen niet met de neus op de feiten drukken – bijvoorbeeld via campagnes – dan wordt dit niet gezien. Structurele aandacht is harde noodzaak. En dus niet alleen bij Veilig Thuis.’
Risico en beschermende factoren
Sacha: ‘Veel mensen denken bij huiselijk geweld vooral aan fysiek geweld tegen kinderen. Dat krijgt de meeste aandacht. Huiselijk geweld omvat echter meer: (seksueel) geweld tussen partners, financiële uitbuiting van en geweld tegen ouderen, verwaarlozing en uitbuiting van kinderen. Seksueel geweld is de meest verborgen vorm en wordt het minst gemeld. Er is nog weinig bekend over de invloed van externe risicofactoren op huiselijk geweld. Risicofactoren als (werk)druk voor mantelzorgers en zorgverleners, of armoede binnen gezinnen, blijven onderbelicht. Tegelijkertijd zou er meer aandacht moeten komen voor beschermende factoren (beschreven door het Nederlands Jeugdinstituut) waardoor de effecten van huiselijk geweld verminderd kan worden, ondanks de aanwezige risicofactoren.’
‘Naar schatting zijn er 1,3 miljoen Nederlanders van 16 jaar en ouder die te maken hebben (gehad) met huiselijk geweld. Schokkende cijfers!’
Geweld ‘willen’ zien
Sacha: ‘De ‘meldcode’ biedt goede handvatten, zeker binnen zorginstanties. Ook het bestaan van aandachtsfunctionarissen is een goede ontwikkeling. Maar nóg belangrijker is dat men het geweld moet ‘willen’ zien. Zowel zorgprofessionals als burgers en omwonenden interpreteren signalen vaak niet als huiselijk geweld. Als je er zelf middenin ziet, zie je het niet altijd. Juist omstanders zouden hier dan oog voor moeten hebben. Vervolgens is het van belang dat iedereen weet dat je vermoedens altijd kunt delen met Veilig Thuis, laagdrempelig en in sommige gevallen anoniem, via chat zelfs. Je krijgt dan deskundig advies. Na een melding, een beoordeling daarvan en eventueel onderzoek volgt er passende hulp, zodat het voor mensen thuis beter en vooral veiliger wordt.’
Rol onderwijs en media
Sacha: ‘Scholen en media hebben een veel grotere rol in het signaleren van huiselijk geweld dan ze nu op zich nemen. Uit onderzoek blijkt dat in een klas van dertig kinderen er twee seksueel worden misbruikt. Dat wetend, zou je veel meer alertheid verwachten en zou het jaarlijkse project ‘Lentekriebels’ niet zo ter discussie moeten staan. Juist bij dit thema kun je een kind leren dat het thuis of in zijn omgeving wellicht seksueel grensoverschrijdend gedrag meemaakt, en dat dit niet normaal is. Ook de standaard bezoekjes aan de schoolarts – die er vroeger waren – zijn een groot gemis. Die boden een extra gelegenheid om te signaleren of thuis alles goed ging. Media hebben bovendien de taak te informeren en context te geven. Concrete cijfers in een bericht helpen bij bewustwording en signalering. Nieuwsberichten over huiselijk geweld gaan vaak te veel over excessen. Natuurlijk moet hierover worden bericht en moet er worden onderzocht wat er verbeterd kan worden. Tegelijkertijd tast het de beeldvorming aan en schaadt dit het vertrouwen in de betrokken instanties, terwijl er juist ook heel veel goed werk wordt verricht.’
Samenwerken voor meer slagkracht
Sacha: ‘Ik zie echt de goede dingen, die er bij Veilig Thuis en (zorg)instanties gebeuren. Maar ik denk dat een en ander ook beter kan. De cijfers van huiselijk geweld en misbruik zijn nog steeds te hoog! Een van de verbeterpunten is samenwerking. De aanpak is nu nog erg versnipperd. Er zijn veel ketenpartners om mee samen te werken en af te stemmen. Meer samenwerking leidt tot meer efficiëntie en een grotere slagkracht. Daarnaast gaat het mijns inziens nog te veel over protocollen en het uitgebreid documenteren van het proces. Ook dat neemt veel kostbare tijd. Tijd die we beter kunnen besteden aan preventie en aan het oplossen van een probleem. In situaties van huiselijk geweld en misbruik is menselijk contact veel belangrijker: luisteren, zien, meedenken, omdenken.’
Vermoedens van huiselijk geweld of misbruik?
- Bij direct gevaar bel 112
- Bij twijfel of zorgen bel met 0800 2000 (gratis, 24 uur per dag bereikbaar).
- In andere gevallen of bij behoefte aan advies, klik hier.