Met data de complexiteit van ‘ervaren gezondheid’ ontrafelen
Hoe iemand zijn of haar gezondheid ervaart, wordt bepaald door een complex geheel van factoren. Dit blijkt opnieuw uit de resultaten van de Gezondheidsmonitor Volwassenen en Ouderen, uitgevoerd in 2022. Deze meting omvat data over bijna 365.000 respondenten van 18 jaar en ouder. Het idee ontstond om aan de hand van die data een beeld te schetsen en het verband tussen verschillende factoren zichtbaar te maken. Datascientist Edis Sepo van GGD ZHZ vertelt over de aanpak en eerste resultaten.
Onderzoeksdoel
Edis: ‘Het in beeld brengen van de verbanden laat niet alleen precies zien welke factoren van invloed zijn, maar ook in welke mate. En ook in welke mate factoren met elkaar samenhangen. Uiteindelijk is het doel om aan de hand van dit overzicht de belangrijkste thema’s te bepalen voor het beleid om de ‘ervaren gezondheid’ verder te verbeteren. Het staat nog allemaal in de kinderschoenen maar de eerste stap is gezet om hier meer over te begrijpen en om dit begrip op anderen over te brengen.’
De aanpak
Edis: ‘Ik heb twee visuele netwerken gemaakt, een voor volwassenen (18-64 jaar) en een voor ouderen (65+). In zo’n ‘visual’ zie je de thema’s als bolletjes. Als die bolletjes met elkaar verbonden zijn door een lijn dan beschouwen we deze twee thema’s als samenhangend (relevant geassocieerd). De lijn wordt dikker naarmate er meer samenhang is tussen twee thema's (hogere associatie). In dit beeld zagen we – eigenlijk onverwacht – dat de ervaren gezondheid centraal staat ten opzichte van veel factoren. Dit betekent dat bijna alles er direct of indirect invloed op heeft. Dit toont des te meer aan dat denken vanuit complex health systems een meerwaarde heeft.’
(Klik op de afbeeldingen om te vergroten)
Verbanden
Edis: ‘Er zijn in het netwerk over de volwassenen twee thema’s aan te wijzen die het meest direct verbonden zijn met ‘ervaren gezondheid’. Dat is: ‘mentaal welbevinden’ (blauw) en ‘sociaal-economische status’ (donkergrijs). Daarnaast speelt lichamelijke gezondheid (oranje) ook een rol, met een directe link naar ervaren gezondheid en vaak ook met een link naar mentaal welbevinden en sociaal-economische status. Opvallend is dat sociaal-economische status bij ouderen juist géén prominente rol speelt, maar lichamelijke gezondheid des te meer.’
Geen verbanden
Edis: ‘Voor mij als onderzoeker zijn de thema’s zonder verband misschien nog wel het interessantst. We hebben nog onvoldoende data om te kunnen aantonen of deze daadwerkelijk los staan of dat het nu alleen maar zo lijkt. Ik onderzoek nu wáárom deze thema’s er los van zouden kunnen staan. In een volgende monitor kunnen we aanvullende vragen stellen om dit verder te verhelderen.’
Terughoudend
Edis: ‘Voordat deze inzichten breed toepasbaar zijn, moet ik mijn onderzoek staven met de resultaten uit de volgende monitoren. Dan kan ik de invloed van de verschillende factoren en hun samenhang bevestigen. Gelukkig kunnen we ook met de huidige inzichten al voor een deel uit de voeten. In de gemeente Gorinchem zijn enkele wijken waar de ervaren gezondheid aanmerkelijk lager ligt. Daar wil de gemeente graag iets aan doen. Met deze inzichten hebben wij ze kunnen laten zien welke factoren daarop van invloed zijn. Met die punten gaan zij nu aan de slag.’
Meer weten?
Bekijk hier de visuele netwerken:
Neem contact op Edis Sepo via e.sepo@ggdzhz.nl. Hij vertelt graag meer over zijn onderzoek en wat de data zeggen over een specifieke gemeente of wijk.