GGD wil wijkgericht werken voor meer impact
‘Dat biedt veel kansen, die deze inzet meer dan waard maken’
De DG&J wil gezondheidsachterstanden verminderen en de ontwikkelingskansen van de inwoners in de regio vergroten. Zo staat het in het Meerjarenbeleidsplan 2024-2028. De GGD staat voor het eerste, gezondheidsachterstanden verminderen, vooral bij kwetsbare groepen. Maar in de praktijk wordt de gezondheidskloof tussen bevolkingsgroepen juist groter. Bewoners met lage gezondheidsvaardigheden worden moeilijk bereikt, waardoor de gezondheidsrisico’s toenemen en de ontvankelijkheid voor preventieve hulp afneemt. Deze ontwikkelingen vragen om een andere, meer wijkgerichte aanpak, meent de GGD. Petra van Prooijen, domeindirecteur GGD, schetst deze ontwikkeling. ‘Ik ben echt trots op wat we nu al doen,’ zegt zij.
Scroll door ⬇︎
‘Wijkgericht werken kun je zien als gevolg van een maatschappelijke tendens,’ begint Petra. ‘Inwoners willen meer persoonlijk contact, meer inspraak en meer eigen regie in zaken rond hun gezondheid. Ze hebben bovendien minder vertrouwen in de overheid en in traditionele (gezondheids)instanties. Als we onze middelen zo effectief mogelijk willen inzetten, moeten we daaraan tegemoetkomen. Dat doen we met onze wijkgerichte aanpak en die wordt heel positief ontvangen, door zowel inwoners als gemeenten. Sommige projecten zijn kortdurend en intensief, zoals het vaccineren; andere projecten zijn meer voor de langere termijn. Wijkgericht werken is een proces van lange adem, dat draait om vertrouwen en verwachtingen. Maar het biedt vooral veel kansen, die deze inzet meer dan waard maken. Het creëert eigenaarschap bij inwoners, waardoor preventie eenvoudiger wordt. En het kan escalaties voorkomen of helpen uitstellen. In nauwe samenwerking met andere partners kunnen we zo het algehele welzijn van inwoners effectief verbeteren.’
Petra van Prooijen, domeindirecteur GGD
GGD ZHZ komt naar je toe!
De GGD ZHZ houdt dit najaar een ‘gezondheidstour’. In alle tien de gemeenten komt ze naar de mensen toe! Vooraf wordt op verschillende manieren gecommuniceerd waar het GGD-preventieteam aanwezig zal zijn. Dit team bestaat uit professionals op het gebied van infectieziekten, gezondheid en milieu, en van het vaccinatie-uitvoeringscentrum. Via een opvallende ‘gezondheidspraatpaal’ – gemaakt door medewerkers van de sociale werkplaats – gaan ze op een laagdrempelige manier in gesprek met inwoners over gezondheidsvraagstukken. De gekozen plekken zijn plekken waar de inwoners zich thuis voelen: van markt tot moskee en van bibliotheek tot wijkcentrum. Met deze tour wil de GGD haar zichtbaarheid vergroten, betrouwbare informatie toegankelijker maken, en leren en verbinden: ontdekken waar inwoners behoefte aan hebben en ze laten zien dat de GGD er voor ze is. Het is nu nog een pilot. Na een evaluatie begin volgend jaar kan dit structureel deel gaan uitmaken van de wijkgerichte aanpak.
Scroll door ⬇︎
Wijkgerichte focus en regionale aanpak naast elkaar
‘Nu we weten dat wijkgericht werken een kans is, gaan we vanaf nu niet ineens alles wijkgericht doen’, stelt Petra. ‘Als GGD moeten we zowel regionaal en wijkgericht kunnen werken. De GGD is een regionale uitvoeringsorganisatie voor tien gemeenten en voor alle inwoners. Sommige vraagstukken vragen een robuuste, regionale organisatie en infrastructuur, met veel kennis en een grondige werkwijze, afgestemd op de noden van de regio. Dat doen we ook goed. Kijk hoe wij de ‘bemoeizorg’ regionaal hebben ingericht, via de Openbare Geestelijke Gezondheidszorg, het Meldpunt Zorg en Overlast. Of zoals wij de infectieziektebestrijding oppakken, met een effectieve regionale preventie-aanpak. Of het Doorstroompunt en de Doorstroomcoaches (lees hier meer). Daarnaast is er vanuit gemeenten en naar aanleiding van actuele vraagstukken een groeiende behoefte aan focus op de verschillen en behoeften per gemeente en per wijk.’
Werkenderwijs merken wat werkt
Hoe vaker de wijkgerichte aanpak wordt ingezet, hoe meer inzicht de GGD krijgt over het effectief bijdragen aan het verkleinen van gezondheidsachterstanden. ‘We hebben verschillende wijkgerichte activiteiten in onze regio,’ vervolgt Petra. ‘Allereerst het wijkgericht vaccineren (zie kader). Als tweede het participatief actieonderzoek. Daarbij gaan we echt uit van de inwoners: wat hebben zij nodig en wat willen zij weten. Dat geeft verrassende en waardevolle uitkomsten, en dit wordt nu in steeds meer wijken ingezet. Nieuw is dat we lokaal zichtbaar en aanwezig zijn in de regio (zie kader). Op weekmarkten, in winkelcentra, bij wijkbijeenkomsten en in bibliotheken. Om in gesprek te gaan met de inwoners. Zelfs in deze verkennende fase zien we hoeveel waardevolle informatie dit oplevert om onze programma’s impactvoller te maken. In Zwijndrecht zitten we bovendien met inwoners en lokale organisaties aan tafel in het programma Veerkrachtige Buurten, voor het verbeteren van de leefbaarheid. En wie weet, volgt er nog meer… Het belangrijkste is dat we beginnen en leren door te doen.’
Scroll door ⬇︎
Veranderen en keuzes maken
‘Binnen de GGD is er hierdoor wel een soort transformatie gaande,’ vertelt Petra. ‘In plaats van beleid uitvoeren op afstand, staan we nu meer in de ‘doen-stand’: mouwen opstropen en aan de slag, passend bij onze rol uiteraard. Informeren, onderzoeken, coördineren en uitvoeren. Maar wijkgericht werken vraagt ook van de GGD een significante verandering op langere termijn. We moeten wendbaarder en flexibeler worden. Misschien niet per se met meer menskracht, maar deels met een ander soort werkwijze. Zo vergt participatief actieonderzoek, kwalitatief onderzoek in de wijk, echt iets anders dan het empirisch (kwantitatief) onderzoek, dat we ook (blijven) doen. Dat geldt eveneens voor vaccineren in de wijk en aanwezig zijn in de wijk. Dat alleen al is een flinke logistieke uitdaging. En we willen dit allemaal met dezelfde intensiteit kunnen doen. Daar zijn we niet op ingericht. Dus moeten we keuzes maken en samen met de gemeenten prioriteiten stellen: wat kunnen wij aan en waar ligt de urgentie? Vervolgens moeten we misschien niet te veel nieuwe dingen initiëren, maar aansluiten bij plekken en momenten waar mensen al samenkomen. En natuurlijk stoppen met wat niet werkt.’
Samenwerken aan zichtbaar effect
‘Essentieel in dit lokale werk is vertrouwen. Alleen dan kunnen we echt impact maken’, zegt Petra tot slot. ‘Als GGD willen we een toegankelijke en betrouwbare partij zijn. Ik ben blij dat tot nu toe blijkt dat inwoners dit ook zo ervaren. Door meer in de wijken te doen, versterken we dit imago. Wij zetten onze kennis, netwerken en data transparant in voor de gezondheid van de inwoners. Maar de vraagstukken draaien niet altijd alleen om gezondheid. Daarom zijn de nauwe connecties en korte lijnen met lokale partners zo essentieel – en soms zelfs belangrijker dan bij regionale taken. Wil deze wijkgerichte aanpak duurzaam zijn, dan moeten we met gemeenten en partners in de regio in gesprek gaan en tot eenduidigheid komen. Want de beelden over wat wijkgericht werken is en wat urgent is, lopen nu nog wel eens uiteen. Daarbij blijven we realistisch kijken wat haalbaar is; wat financiën betreft voor gemeenten en wat capaciteit betreft voor ons. Zo hoop ik dat we de wijkgerichte aanpak consequent kunnen voortzetten en dat het effect ervan voor onze inwoners steeds zichtbaarder wordt.’
Wijkgericht vaccineren tegen covid
De najaars-vaccinatiecampagne tegen COVID is gestart. Na het succes van vorig jaar, gaat een team van het vaccinatie uitvoeringscentrum van de GGD weer de wijken in. In het verleden werden deze vaccinaties gedaan in grote prikstraten, waardoor met name kwetsbare groepen vaak niet werden bereikt. Door in buurthuizen, kerken, wijkcentra enzovoorts te komen, of bij mensen thuis bij wie dit echt nodig is, is het bereik veel groter. Voor elke gemeente is gekeken naar de meest effectieve locaties om doelgroepen te bereiken, zoals op plekken waar de vaccinatiegraad (nog) laag is. Mobiele teams gaan naar inwoners thuis; zij nemen dit jaar bij niet-mobiele thuiswonenden ook een valrisico-test af. En er zijn meer pilots, voor nog meer effectiviteit. In samenwerking met enkele huisartspraktijken kunnen patiënten die een griepprik of meningokokkenprik halen, meteen ook een coronaprik krijgen. En Oekraïense vluchtelingen in de regio krijgen actief voorlichting over de griep- en coronaprik.