Kleinschalige woonvormen in passend jeugdzorglandschap
‘Voorkomen dat kinderen tussen wal en schip belanden’
De hoofdtaak van de Serviceorganisatie Jeugd (SOJ) is om, namens de tien gemeenten in de regio, (specialistische) jeugdhulp in te kopen en te beheren. Hiertoe sluit SOJ contracten af met zorgverleners en monitort hun dienstverlening. Aansluitend bij de DG&J-ambitie wil SOJ de basisdienstverlening borgen, door bij te dragen aan een passend (jeugd)zorglandschap in de regio. De begrippen ‘betaalbaar’ en ‘beschikbaar’ zijn daarin leidend. Dit is een beweging die al eerder in gang is gezet. Een mooi recent resultaat is een nieuwe, kleinschalige woonvorm in Dordrecht voor jongeren met complexe casuïstiek.
Landelijk zijn er afspraken gemaakt om de gesloten jeugdhulp, JeugdzorgPlus, af te bouwen. ‘Daarom kijken we nu naar een andere inrichting en organisatie voor deze vorm van jeugdhulp,’ vertelt Programmamanager Annebet Twigt bij SOJ. ‘Een kleinschalige woonvorm lijkt een waardevol alternatief en we zijn blij dit te kunnen proberen.’ Zij heeft het over de woongelegenheid voor jongeren met complexe casuïstiek, die in november 2024 in Dordrecht werd geopend. Als proef dus, om te zien of zo’n voorziening – wat inrichting, behandeling en kosten betreft – een geschikt alternatief is voor de gesloten jeugdhulp. Zo ja, dan zou dit een blauwdruk kunnen vormen voor soortgelijke locaties in de regio.
Lees door ▼
Onbeperkt en onvoorwaardelijk
De woonvoorziening in Dordrecht is een aanbesteding vanuit Landsdeel Zuid-West en biedt in een open setting (zonder beperkingen) plaats aan vier jeugdigen onder de 18 jaar uit dit landsdeel, die niet thuis kunnen wonen. ‘De hulp is bovendien onvoorwaardelijk, jongeren kunnen niet weggestuurd worden. Als de aangeboden hulp hier niet werkt, zoeken we alternatieven van aanvullende zorg, maar wel vanaf deze locatie. Dat haalt veel onzekerheid weg en geeft meer perspectief.’ De proef in Dordrecht loopt tot het voorjaar van 2026. Na evaluatie wordt dan besloten of meer van deze voorzieningen in de regio een optie is. Tegelijkertijd investeert SOJ in samenspraak met gemeenten ook in ambulante jeugdhulp om waar mogelijk uit huis-plaatsingen te voorkomen.
‘Betaalbaar en beschikbaar’
Het beschikbaar maken van kleinschalige woonvoorzieningen is één van de ontwikkellijnen binnen het regionale programma ‘Passend Jeugdhulplandschap’ dat al eerder werd ingezet. Het doel is de jeugdhulp-met-verblijf voor jongeren met complexe casuïstiek in de regio te verbeteren. ‘’Passend’ is wel een breed begrip,’ zegt Annebet. ‘Dat draait om méér dan de vraag of de hulp wel of niet werkt. Het gaat bijvoorbeeld ook om wat haalbaar is in termen van ‘menskracht’. ‘Betaalbaarheid’ en ‘beschikbaarheid’ zijn daarom twee leidende begrippen in het programma waarmee SOJ komende periode de volledige inkoop van jeugdhulp onder de loep wil nemen.’
Eén doel, gedeelde verantwoordelijkheid
Gemeenten, Serviceorganisatie Jeugd en andere partijen in de regio hebben een gedeelde verantwoordelijkheid, meent Annebet tot besluit. ‘Als SOJ constateren wij bijvoorbeeld een toenemende behoefte aan hoogspecialistische jeugdzorg. Onder andere omdat soms meerdere instanties contra-indicaties geven, waardoor een jongere tussen wal en schip belandt en het probleem escaleert. We moeten daarom goed kijken naar hoe lokaal en regionaal georganiseerde zorg op elkaar aansluiten, zonder overlap en zonder dat er gaten vallen. Dat vraagt nauw overleg. Alles wat voortvloeit uit de Jeugdwet is ‘de achterkant’, dat organiseren wij als SOJ. Gemeenten hebben een verantwoordelijkheid ten aanzien van goede algemene zorgvoorzieningen aan ‘de voorkant’, die kunnen preventief helpen de druk aan de achterkant weg te nemen. We moeten met elkaar onze gedeelde verantwoordelijkheid blijven benadrukken. Ons gezamenlijke doel is immers hetzelfde: goede zorg en ondersteuning voor kwetsbare jongeren met complexe problematiek, liefdevol en zo veel mogelijk thuis.’
SOJ draagt bij aan de ambities van het Meerjarenbeleidsplan met (onder andere):
Basisdienstverlening op orde
- Inkopen van voldoende en kwalitatieve jeugdhulp, onder andere door op basis van het Verbeterprogramma inkoop contracten met aanbieders te evalueren en aan te scherpen.
- Bij te dragen aan een passend (lokaal en regionaal) zorglandschap, mede ook met het oog op het Toekomstscenario voor Veilig Thuis en de afbouw van de gesloten jeugdhulp (JeugdzorgPlus).
Voorkant versterken
- Adviseren van gemeenten op basis van data, kennis en ervaring.
- Contracteren van jeugdhulp op scholen.
Meer impact maken
- Jeugdhulp beschikbaar houden voor de meest kwetsbare jeugdigen via onder andere het Verbeterprogramma inkoop.